Transparantieregister van de EU

Wijdverbreide lobbying in de EU-instellingen heeft geleid tot kritiek op de situatie in verband met transparantie en de aflegging van verantwoording in het EU-besluitvormingsproces. Als respons op de bezorgdheid hierover is het Parlement in 1995 overgegaan tot de instelling van zijn transparantieregister, gevolgd door de Commissie in 2008. De twee instellingen hebben hun instrumenten samengevoegd tot een gezamenlijk Europees Transparantieregister (TR) in 2011, op basis van een interinstitutioneel akkoord. De Raad is tot dusver niet meer dan een waarnemer van het systeem. Het TR is een systeem van vrijwillige registratie voor entiteiten die rechtstreeks of onrechtstreeks invloed op het besluitvormingsproces van de EU willen uitoefenen. Het is gegroeid met ongeveer 1 000 organisaties per jaar, tot een totaal van meer dan 7 000 organisaties vandaag. Hoewel het erg moeilijk is een schatting te maken van de feitelijke dekking van het register, is met een recente academische studie (2013) vastgesteld dat het register 60-75 % dekt van de lobbyorganisaties die op EU-niveau actief zijn. Overeenkomstig het interinstitutioneel akkoord is het systeem in 2013-2014 onderworpen aan een politieke evaluatie. Als resultaat hiervan zal in januari 2015 een nieuw, verbeterd registratiesysteem worden ingevoerd. Het Parlement vraagt al een verplicht register voor in de EU-instellingen actieve lobbyisten sinds 2008. Het stelt dat een verplicht register ervoor zou zorgen dat alle lobbyisten de gedragscode volledig naleven. De kwestie krijgt steeds meer aandacht, met name sinds Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker haar op de politieke agenda heeft geplaatst, met de toezegging een voorstel in te dienen voor een verplicht systeem tegen 2016, zoals het Parlement vraagt. Daarnaast publiceert de Commissie sinds 1 december 2014 informatie over de vergaderingen die commissarissen, leden van hun kabinet en directeuren-generaal met lobbyisten hebben. De wetten in de lidstaten variëren wat de regelgeving ten aanzien van lobbying betreft. Systemen met verplichte registratie bestaan alleen in Litouwen, Polen, Slovenië, Oostenrijk en het VK. Het Ierse Parlement werkt momenteel aan wetgeving om een dergelijke regeling in te voeren. Systemen met vrijwillige registratie bestaan in Duitsland, Frankrijk en Nederland.