Η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός της Ένωσης 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι και ένας όμιλος κρατών που συνεργάζονται σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος και μια κοινότητα αρχών.

Οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες θεμελιώνεται η Ένωση κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές είναι

• ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας,
• η ελευθερία,
• η δημοκρατία,
• η ισότητα,
• το κράτος δικαίου, και
• ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες.

Ο σεβασμός των δικαιωμάτων των ανθρώπων συγκαταλέγεται στις βασικές υποχρεώσεις της ΕΕ. Η διαφύλαξη των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί υποχρέωση της ΕΕ όταν εφαρμόζει πολιτικές και προγράμματα, υποχρέωση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, υποχρέωση του καθενός από τα κράτη μέλη ξεχωριστά.

Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιγράφει όλα τα προσωπικά, ατομικά, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των ανθρώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο Χάρτης συμπληρώνει τους εθνικούς κανόνες· δεν τους αντικαθιστά.  Όταν τα θεμελιώδη δικαιώματα δεν γίνονται σεβαστά, τα εθνικά δικαστήρια έχουν τον λόγο. Οι πολίτες μπορούν επίσης να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αρμόδιο για παραβιάσεις των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων που περιγράφονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις δε, όταν ένα κράτος μέλος δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της ΕΕ και παραβιάζει τα δικαιώματα κάποιου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να παραπέμψει το κράτος μέλος ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ο εξειδικευμένος και ανεξάρτητος φορέας της ΕΕ στον τομέα αυτό, με εντολή που καλύπτει το πλήρες φάσμα των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στον Χάρτη.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι απολύτως προσηλωμένο στην διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε ολόκληρη την Ένωση.

Δίνοντας συνέχεια στις εργασίες της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, οι ευρωβουλευτές συζητούν και εγκρίνουν ψηφίσματα στις συνόδους της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ και σχετικά με συγκεκριμένα ζητήματα που άπτονται της προστασίας των δικαιωμάτων αυτών στα κράτη μέλη.

Μαζί με το Συμβούλιο της EE, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκρίνει νομοθεσία για την καλύτερη προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Ένα καλό παράδειγμα τέτοιας νομοθεσίας είναι η δέσμη των νόμων που έχει εγκρίνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να αποτρέψει τις διακρίσεις και να εξασφαλίσει την ίση μεταχείριση των ανθρώπων στην εργασία.

Ένα άλλο σημαντικό επίτευγμα αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής και τις πρόνοιες ώστε οποιαδήποτε επεξεργασία προσωπικών δικαιωμάτων να πραγματοποιείται σε απόλυτη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της Ένωσης που εγκρίθηκε για να διαφυλάξει το θεμελιώδες αυτό δικαίωμα. 

Τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόζουν τους νόμους αυτούς σε εθνικό επίπεδο.

Τα τελευταία χρόνια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επίσης να επιδείξει σημαντική δραστηριότητα σε θέματα που άπτονται του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας. Το 2016 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο ζητείται η θέσπιση μηχανισμού της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα.