Εξασφάλιση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη
Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ πρέπει να είναι αποτελεσματικός. Τούτο σημαίνει ότι όταν παραβιάζονται τα δικαιώματα ενός προσώπου, αυτό έχει το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου.
Το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής κατοχυρώνεται στο άρθρο 47 του Χάρτη. Το άρθρο εξασφαλίζει ότι, σε περίπτωση παραβίασης δικαιωμάτων που διασφαλίζονται από το δίκαιο της Ένωσης, τα άτομα μπορούν να προσφύγουν σε δικαστήριο και να ζητήσουν να γίνονται αυτά τα δικαιώματα σεβαστά.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει επίσης ότι, σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες που αφορούν νομοθεσία της ΕΕ, κάθε άτομο έχει δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, δηλαδή «δικαίωμα να δικασθεί η υπόθεσή του δίκαια, δημόσια και εντός εύλογης προθεσμίας, από ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο, που έχει προηγουμένως συσταθεί νομίμως. Κάθε πρόσωπο έχει τη δυνατότητα να συμβουλεύεται δικηγόρο και να του αναθέτει την υπεράσπιση και εκπροσώπησή του.»
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει συμβάλει στη διατύπωση των δικαιωμάτων των υπόπτων ή των κατηγορουμένων σε ποινικές διαδικασίες ώστε να μπορούν αυτοί να προσβλέπουν στις ίδιες ελάχιστες δικονομικές εγγυήσεις σε όλα τα κράτη μέλη.
- Η αρχή του τεκμηρίου αθωότητας πρέπει να γίνεται σεβαστή, ενώ οι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι πρέπει να είναι σε θέση να κατανοούν το τι συμβαίνει στη ποινική διαδικασία και να έχουν δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση.
- Πρέπει επίσης να ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους όταν προσάγονται στη δικαιοσύνη και πρέπει να έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο. Δικαστική αρωγή εξάλλου πρέπει να διατίθεται σε όσους στερούνται επαρκών πόρων.
- Σε περίπτωση παιδιών που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών, ισχύουν επιπρόσθετες διασφαλίσεις.
- Τα δικαιώματα των θυμάτων της εγκληματικότητας πρέπει επίσης να τυγχάνουν προστασίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Νομοθεσία που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξασφαλίζει ότι τα θύματα εγκληματικών πράξεων αντιμετωπίζονται με σεβασμό και τυγχάνουν της δέουσας προστασίας, λαμβάνουν υποστήριξη και έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
Η νομοθεσία της ΕΕ αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη προσοχή ορισμένες συγκεκριμένες κατηγορίες θυμάτων, όπως είναι τα παιδιά, τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων και τα θύματα της τρομοκρατίας.