Transgraniczne spory rodzinne – dla specjalistów
Koordynator opowiada się za bliższą współpracą i wzajemnym zaufaniem między państwami UE w dziedzinie transgranicznego prawa rodzinnego i stara się promować polubowne rozwiązywanie transgranicznych sporów rodzinnych, w tym korzystanie z mediacji.
Koordynator uważa, że dostęp do porad i pomocy ekspertów ma kluczowe znaczenie dla osób zaangażowanych w takie sprawy, dlatego też aktywnie współpracuje z ekspertami, aby zachęcać do rozwoju unijnych sieci specjalistów.
-
Liczba sporów transgranicznych w sprawach rodzinnych w UE wciąż rośnie, ponieważ wzrasta liczba rodzin międzynarodowych. W przypadku sporów między parami międzynarodowymi różnice w tradycjach prawnych i przepisach krajowych mogą stanowić ogromne wyzwanie. Sytuację mogą dodatkowo pogorszyć inne wyzwania, takie jak bariery kulturowe, językowe i finansowe.
Aby ograniczyć wpływ takich sporów na dzieci i rodziny oraz zapewnić znalezienie szybkiego i dobrego rozwiązania w najlepszym interesie dziecka, koordynator zachęca wszystkie osoby zawodowo zajmujące się tą dziedziną do podjęcia dialogu i bliższej współpracy, zarówno w ramach UE, jak i z państwami spoza UE.
Koordynator nieustannie wspiera tę współpracę poprzez zaangażowanie w różne sieci, ułatwianie dialogu w Parlamencie Europejskim oraz udział w seminariach i konferencjach w państwach UE.
-
Chociaż alternatywne metody rozwiązywania sporów są często szybsze, tańsze i skuteczniejsze zarówno dla rodzin, jak i dla sądów europejskich, w niewielu sprawach dotyczących uprowadzenia przez jednego z rodziców korzysta się z mediacji.
Koordynatorka zachęca do stosowania mediacji jako użytecznego i skutecznego sposobu rozwiązywania transgranicznych sporów rodzinnych. W przypadku uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców decyzja sądu o powrocie dziecka jest często jedynie początkiem długich batalii sądowych. Mogą one trwać do czasu, aż dziecko osiągnie pełnoletność, i mieć szkodliwy wpływ na jego rozwój i dobrostan.
Mediacja może pomóc uniknąć długich i kosztownych batalii sądowych. Pomaga ona rodzicom podjąć wspólną decyzję, która umożliwi szybki powrót dziecka lub zapobiegnie niepotrzebnej zmianie miejsca jego pobytu. Dzięki niej rodzice mogą też znaleźć długotrwałe rozwiązania dotyczące pieczy nad dzieckiem.
Rozporządzenie 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę (rozporządzenie Bruksela II ter) stosuje się od 1 sierpnia 2022.
Rozporządzenie jeszcze bardziej zwiększyło rolę mediacji i alternatywnych metod rozwiązywania sporów – zob. art. 25 i motyw 43.
-
Koordynatorka zachęca, aby dalej rozwijać sieci zawodowe oraz by specjaliści dzielili się między sobą wiedzą teoretyczną i fachową. Biuro koordynatorki ściśle współpracuje z transgranicznymi sieciami mediatorów oraz innymi stowarzyszeniami i organami w Europie, aby wspierać rozwój najlepszych praktyk w zakresie ochrony dzieci w transgranicznych sporach rodzinnych.
Zachęcamy specjalistów do kontaktowania się z istniejącymi sieciami i stowarzyszeniami, w tym z:
-
Jeżeli w postępowaniu sądowym bezpośrednio lub pośrednio biorą udział dzieci, system sądownictwa musi zadbać, aby prawa i potrzeby dziecka były w pełni uwzględniane i szanowane. Postępowania z udziałem dzieci należy prowadzić w sposób przyjazny dziecku i terminowy, zgodnie z najlepszym interesem dziecka.
Rozporządzenie Bruksela II ter zobowiązuje państwa członkowskie, aby w sprawach związanych z uprowadzeniem dziecka przez jednego z rodziców i ustaleniem pieczy nad dzieckiem zapewniały dzieciom, które są zdolne wyrażać swoje poglądy, rzeczywistą i skuteczną możliwość wypowiedzenia się w trakcie postępowania. Sąd musi uwzględnić te poglądy i nadać należytą wagę zdaniu dziecka w zależności od jego wieku i dojrzałości – art. 21 i 26.
Należy zapewniać odpowiednie szkolenia i normy zawodowe dla osób zajmujących się wysłuchiwaniem dzieci, aby wysłuchania te były przeprowadzane w stosowny, konstruktywny i bezpieczny sposób. Koordynatorka chce, aby wspierano prace państw członkowskich nad rozwojem i wdrażaniem najlepszych praktyk w zakresie wysłuchań dzieci.
Ponadto koordynatorka zachęca do prowadzenia szkoleń w organach sądowych i administracyjnych, które zajmują się wysłuchiwaniem dzieci. Proponuje również, aby wprowadzić mediacje z udziałem dziecka oraz normy zawodowe i szkolenia dla mediatorów transgranicznych pracujących z dziećmi.
-
Rozporządzenie 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę (rozporządzenie Bruksela II ter) stosuje się od 1 sierpnia 2022.
Nowe przepisy wprowadzone rozporządzeniem Bruksela II ter koncentrują się przede wszystkim na odpowiedzialności rodzicielskiej i transgranicznych sprawach dotyczących uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców. Mają one uprościć procedury, zacieśnić współpracę między systemami sądowymi, a także umożliwić szybsze stosowanie i skuteczne wykonywanie orzeczeń, aby chronić dobro dzieci uczestniczących w postępowaniach transgranicznych.
W rozporządzeniu Bruksela II ter wprowadzono też obowiązek zapewnienia dzieciom rzeczywistej i skutecznej możliwości wyrażenia swoich poglądów we wszystkich postępowaniach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej. Ponadto zwiększono rolę mediacji w takich postępowaniach.
-
Zachęcamy specjalistów do zapoznania się z następującymi przewodnikami dobrych praktyk w ramach konwencji haskiej i rozporządzenia Bruksela II ter.
- Sekcja poświęcona uprowadzeniom dzieci na stronie internetowej konferencji haskiej
- Praktyczny przewodnik dotyczący stosowania rozporządzenia Bruksela II ter
Przewodnik dobrych praktyk w ramach konwencji haskiej z 1980 r:
- Kontakty transgraniczne dotyczące dzieci – zasady ogólne i przewodnik dobrych praktyk
- Przewodnik dobrych praktyk w ramach konwencji o uprowadzeniu dziecka:Część I – Praktyki organów centralnych
- Przewodnik dobrych praktyk w ramach konwencji o uprowadzeniu dziecka:Część II – Środki wykonawcze
- Przewodnik dobrych praktyk w ramach konwencji o uprowadzeniu dziecka:Część III – Środki zapobiegawcze
- Przewodnik dobrych praktyk w ramach konwencji o uprowadzeniu dziecka:Część IV – Egzekwowanie
- Przewodnik dobrych praktyk w ramach konwencji o uprowadzeniu dziecka:Część VI – Art. 13 akapit pierwszy lit. b)
Inne przydatne zasoby:
- Konferencja wysokiego szczebla w sprawie rozporządzenia Bruksela II ter
- AMICABLE – projekt dotyczący transgranicznego uznawania i wykonalności umów rodzinnych zawartych w drodze mediacji w UE
- Portal „e-Sprawiedliwość”
- Statystyki Eurostatu dotyczące małżeństw, rozwodów i narodzin w UE
- Rozwój przepisów europejskiego prawa rodzinnego w zakresie uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców oraz transgranicznych sporów dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej - Krótki animowany film informacyjny Międzynarodowego Centrum Mediacji w Sprawach Rodzinnych i Uprowadzeń Dzieci, MiKK (współfinansowany przez Unię Europejską)
W języku angielskim z napisami we wszystkich 24 językach UE.