|
Göteborg, op 15 juni 2001
|
|
Toespraak van mevrouw Nicole FONTAINE, Voorzitter van het Europees Parlement,
bij de opening van de bijeenkomst van de Europese Raad van Göteborg
|
|
 |
|
Mijnheer de voorzitter van de Raad,
Dames en heren staatshoofden en regeringsleiders,
Mijnheer de voorzitter van de Commissie,
Mijnheer de Hoge Vertegenwoordiger voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid
Dames en heren ministers,
Mijnheer de minister-president, u heeft het Zweedse voorzitterschap van de Unie in het teken geplaatst van een drieledige prioriteit, te weten uitbreiding, werkgelegenheid en milieu. Onder uw bezielende leiding is op deze gebieden vooruitgang geboekt. Laten we alleen maar eens stilstaan bij de belangrijke stap die afgelopen maandag in Luxemburg is gezet op weg naar een sociaal Europa. Van onze Unie wordt onherroepelijk verwacht dat zij reageert op abrupte herstructureringen en sluitingen van bedrijven die zonder gedegen voorafgaande informatie en raadpleging van de werknemers plaatsvinden. Het Europees Parlement zal zich zeer snel buigen over het akkoord dat binnen de Raad tot stand is gekomen.
U heeft er tevens naar gestreefd de transparantie te bevorderen en de betrekkingen tussen Raad, Commissie en Parlement te verbeteren. Ik kan getuigen van uw niet-aflatende inspanningen in dit verband.
Voor ons Parlement heeft de recente oprichting van een werkgroep tussen onze beide instellingen reeds concrete resultaten opgeleverd.
Op het stuk van de transparantie is voor het ingewikkelde en netelige vraagstuk van de toegang tot documenten een positieve oplossing gevonden, die niet zomaar voor de hand lag, dankzij de goedkeuring van de verordening die op 3 juni jl. in werking is getreden. Dit resultaat is grotendeels te danken aan de inzet van uw voorzitterschap. Deze verordening, waarin het recht op informatie van de burgers van de Unie wordt bekrachtigd, heeft een voorbeeldfunctie voor de Europese democratie. Bij de omzetting van de beginselen in de praktijk zal het Parlement zijn volledige medewerking bieden, en wij rekenen op dezelfde medewerking van de Raad en de Commissie.
Bij de opening van de zitting van de Raad worden wij ten gevolge van de onvoorspelbaarheid van het democratische proces onverwachts geconfronteerd met de realiteit, de oorzaken en de gevolgen van de negatieve uitslag van het Ierse referendum.
Mijnheer AHERN, wij delen allen uw teleurstelling, maar zoals Jean MONNET grosso modo wel eens placht te zeggen: Europa zal groeien door de som van de oplossingen die worden gepuurd uit de crises die het te boven komt.
Zelfs al heeft het Verdrag van Nice aanleiding gegeven tot een zekere ontevredenheid, ja zelfs frustratie, dan nog heeft het Europees Parlement met een zeer grote meerderheid ingestemd met het verslag van onze collega's Méndez de Vigo en Seguro. Zonder uit loyaliteit de geconstateerde tekortkomingen te willen verhelen, heeft ons Parlement zich met de hoofdzaken beziggehouden. De ratificatie van het Verdrag is immers nodig om het groene licht voor de uitbreiding te geven, en wij moeten ons snel en beslist tot de toekomst wenden.
Ik waardeer het dat onze drie instellingen onmiddellijk het initiatief hebben genomen de kandidaatlanden gerust te stellen. Het negatieve resultaat van het Ierse referendum mag de voortzetting van de lopende onderhandelingen op geen enkele manier wijzigen of vertragen. Dit was op korte termijn de meest dringende boodschap waaraan in Göteborg nog eens kracht moet worden bijgezet. In dit verband verwachten wij dat de Europese Raad een sterk signaal doet uitgaan en zich ertoe verbindt alles in het werk te stellen opdat de eerste kandidaatlanden in juni 2004 aan de eerstvolgende Europese verkiezingen kunnen deelnemen.
Met betrekking tot de mogelijke oplossingen lijken mij drie keuzes onontkoombaar:
- in de eerste plaats mogen eventuele ophelderingen, met name over de kwestie van de Ierse deelneming aan de Europese interventiemacht, ten einde de gegronde of ongefundeerde zorgen weg te nemen die tot het ons bekende resultaat hebben geleid, de Unie niet verstrikken in compromissen, laat staan ontsnappingsclausules die afbreuk zouden doen aan de inhoud van het Verdrag en de wederzijdse toezeggingen die in Nice zijn gedaan. Ik meen te hebben begrepen, en ik zou dit zeer appreciëren, dat u het niet zover wilt laten komen, mijnheer de minister-president.
- In de tweede plaats moeten wij ons vastberaden tonen en het ratificatieproces in alle landen voortzetten.
- Tenslotte moet worden geluisterd naar de waarschuwing uit een land waarvan de Europese bezieling altijd ongebroken was, zelfs in de wetenschap dat het resultaat van het referendum door het hoge percentage onthoudingen werd vertekend.
Dit referendum noopt ons ertoe de representatieve democratie nieuw leven in te blazen door deze dichter bij de burgers te brengen, alsmede bij hun rechtstreekse bemiddelaars op het punt van betrokkenheid en bewustwording, te weten de lagere overheden, verenigingen en vakbonden, met één woord het maatschappelijk middenveld. Doen wij dit niet, dan zal de kloof die zich nu opent, alleen maar breder worden en zullen de onaangename verrassingen zich opstapelen. Het referendum dat onlangs in Ierland heeft plaatsgevonden, bevestigt dit nog eens ten overvloede.
Gezien het tijdpad dat de Europese Raad in Nice voor 2004 heeft vastgelegd en dat het EP zou willen vervroegen tot het tweede halfjaar 2003, opdat het nieuwe Verdrag in december van hetzelfde jaar kan worden goedgekeurd en de Europese verkiezingen in juni 2004 een democratische impuls aan het integratieproces kunnen geven, blijven wij ervan overtuigd dat de te strakke intergouvernementele methode die is gehanteerd bij de voorbereiding van de vorige Verdragen, met name dat van Nice, niet langer op haar plaats is.
Derhalve vraagt het EP u andermaal met klem bij de procedure die in Laken moet worden vastgesteld, uit te gaan van het soort open conventie dat uzelf heeft gekozen voor de uitwerking en het voorleggen van het Handvest van de grondrechten. Deze structuur, waarin de landen en parlementsleden op nationaal en Europees niveau zo goed met de Commissie samenwerken, heeft haar doelmatigheid bewezen zonder dat uw eindverantwoordelijkheid werd aangetast.
In dezelfde geest zou ik hieraan willen toevoegen dat de ratificatie van het Verdrag van Nice niet zal volstaan om de uitbreiding tot een succes te maken. Wij moeten niet alleen EU-bestel aanpassen, maar ook iedereen voorbereiden.
Na een eerste periode van spontane collectieve bijval moet immers worden vastgesteld dat in alle landen vage angst, ja zelfs het nationale denken, de kop opsteekt. Er moet meteen een voorlichtingscampagne worden gestart om de burgers bewust te maken van het geopolitieke belang van een hereniging binnen de Europese Unie van alle landen van het Europees continent die dit wensen en kunnen. Ondanks de inspanningen die met name de EU zich op de Balkan heeft getroost, blijkt uit de situatie in de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië hoe kwetsbaar de vrede in Europa nog steeds is. Wij moeten vooral aan onze medeburgers uitleggen dat de uitbreiding op een beslissende wijze zal bijdragen aan de stabiliteit in het "oude Europa".
In dezelfde geest heb ik eveneens in Stockholm de noodzaak onderstreept om alle burgers in de eurozone beter voor te bereiden op de overgang naar de eenheidsmunt en niet alleen de belangrijkste vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, de banken of de grote ondernemingen die reeds lang met de voorbereiding bezig zijn.
Ondanks alle huidige inspanningen in alle lidstaten, vraag ik me toch wel eens het volgende af: zijn de voorlichting van het grote publiek en het zeer strakke scenario dat voor de grote dag is gekozen, wel voldoende afgestemd op de zeer concrete problemen die zich tijdens de moeilijke periode van de eerste januaridagen massaal zullen voordoen, zowel voor de kleine middenstanders als voor de consumenten in de dorpen en wijken?
Het mislukken van deze historische overgang zou onherstelbare schade toebrengen aan de Europese gedachte in een zo gevoelig stadium. Het zou de reputatie van onze politieke leiders aantasten tegen wie de ontevredenheid van de burgers zich natuurlijk het eerst zou richten. Ik ben ervan overtuigd dat u zich volledig inzet om de nog bestaande praktische en psychologische belemmeringen weg te nemen.
In dit verband betreur ik het ten zeerste dat de Europese Centrale Bank andermaal negatief heeft gereageerd op ons voorstel om een aantal dagen vóór 31 december kleine euro-coupures onder de consumenten te verdelen. Deze beperkte versoepeling, daarvan blijf ik overtuigd, zou ertoe bijdragen deze sprong in het onbekende, die de overgang naar de eenheidsmunt voor al onze burgers nu eenmaal is, te vergemakkelijken.
Naast deze overgang, die zeer moeilijk blijft omdat in zeer korte tijd het dagelijkse leven van bijna 300 miljoen Europeanen van alle leeftijden, alle milieus en alle cultuurniveaus ingrijpend verandert, neemt de eurozone haar definitieve vorm aan. Er dient dus dringend een nieuwe dimensie aan de coördinatie van het economisch beleid te worden verleend. Het Parlement is verheugd dat de Europese Raad hierover in Göteborg debatteert om de grote richtsnoeren af te bakenen, die een doeltreffende en daadwerkelijke convergentie van het fiscale en begrotingsbeleid van de lidstaten in de eurozone zullen waarborgen. Derhalve verzoeken wij degenen onder u die hiervoor gekozen hebben, het debat over de invoering van een "politiek instrument" voor de coördinatie van het economisch beleid te verdiepen.
In een heel ander verband heeft u gisteravond, tijdens een werkdiner, president Bush van de Verenigde Staten ontvangen. Ik ben verheugd over uw initiatief, mijnheer de voorzitter. Een dergelijke ontmoeting vindt haar rechtvaardiging in de vriendschapsbanden met de Verenigde Staten die zich door de eeuwen heen bestendigd hebben, alsmede in ons welbegrepen belang bij het intensiveren van onze nauwe samenwerking op alle terreinen.
Blijkbaar is tijdens deze ontmoeting noemenswaardige vooruitgang geboekt, maar de welbekende meningsverschillen blijven voortbestaan.
Het is belangrijk dat Amerikanen en Europeanen zich gezamenlijk inzetten in de strijd tegen infectieziekten, in de eerste plaats Aids, waarvan de verschrikkelijk gevolgen, met name in Afrika, de mensen erg bezighouden. Aan de hierdoor getroffen bevolkingen moet hoop worden gegeven en de gisteren goedgekeurde stappen lijken daadwerkelijk deze hoop te bieden.
Sedert enige tijd is het Europees Parlement echter bezorgd over het toenemen van bepaalde spanningen, die wij met onze Amerikaanse vrienden op hoffelijke doch openhartige wijze moeten bespreken.
Naast de traditionele handelsgeschillen komt steeds meer een probleem ter sprake, dat de waarden raakt die thans in geheel Europa verbreid zijn.
U heeft dit probleem gisteren niet aan de orde gesteld, maar voor een toenemend aantal Europeanen van alle landen en alle politieke gezindten wordt het steeds meer aanvechtbaar dat een zover voortgeschreden democratie als die van de Verenigde Staten niet de moedige stap zet de doodstraf af te schaffen, zelfs in de wetenschap dat het moeilijk zal zijn de Amerikaanse samenleving hiervan te overtuigen gezien haar traditie en het verschrikkelijke karakter van de betreffende misdaden.
Doch de internationale ontmoediging van het dodelijke geweld dat hele regio's van de wereld treft, zou geloofwaardiger en doelmatiger zijn, indien de eerbiediging van het leven in alle grote democratieën tot een heilig en onschendbaar beginsel zou worden verheven.
Het Europees Parlement is gevraagd om op 22 juni a.s. de eerste wereldtop te organiseren voor de universele afschaffing van de doodstraf. Talrijke voorzitters van nationale parlementen uit alle continenten hebben reeds aangekondigd hieraan deel te zullen nemen, een teken dat de bewustwording in de gehele wereld doorzet.
Een ander probleem is het risico van een oneigenlijk gebruik van het controlesysteem Echelon met het oog op concurrentievervalsing. Een delegatie van het Europees Parlement kreeg onlangs bij een aantal Amerikaanse autoriteiten nul op het rekest. Dit kan geen bevredigende reactie zijn op de gegronde bezorgdheid van de Europeanen.
Onze instelling is tevens bezorgd over de Amerikaanse strategie inzake het antiraketschild. Het is van het allergrootste belang dat de Europese partners de rijen sluiten en dat de Verenigde Staten met hen overleggen alvorens een dergelijk systeem in te voeren, dat gevaarlijk kan zijn voor het evenwicht in de wereld. Tijdens de topconferentie van de NAVO afgelopen woensdag is zeker vooruitgang geboekt op weg naar dit overleg, maar tevens bleek dat een gemeenschappelijke aanpak van de vijftien ontbrak.
Doch de kwestie die de Europeanen thans het meest ter harte gaat is die van de bescherming van onze planeet. Het uitgangsstandpunt van president Bush over het broeikaseffect en de ratificatie van het Akkoord van Kyoto heeft sterke afkeuring, ja zelfs verontwaardiging opgeroepen, zowel in Europa als in de rest van de wereld.
Uw ontmoeting van gisteren lijkt geen verandering in het standpunt van de Amerikaanse president te hebben gebracht, die het protocol van Kyoto nog steeds van de hand wijst. Ik betwijfel of samenwerking op onderzoeksgebied de Amerikaanse onbuigzaamheid noemenswaardig kan bijstellen.
Het is immers onaanvaardbaar dat een land zich baseert op zijn economische belangen van het ogenblik en zich met minachting voor het veiligstellen van de toekomst ten behoeve van de komende generaties unilateraal het recht toeëigent de ergste vervuiler te blijven van hetgeen het fundamentele, vitale, kwetsbare en gemeenschappelijke goed is van de gehele mensheid: de aarde en haar atmosfeer.
Het is dus des te belangrijker deze Europese en internationale druk te blijven uitoefenen, omdat u, voorzitter, heeft gewenst dat tijdens de zitting van de Europese Raad in Göteborg het streven van de Unie naar een duurzame ontwikkeling wordt bekrachtigd, waarvan de drie dimensies, te weten de economische, sociale en milieudimensie, onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
De gehele internationale gemeenschap en vooral de industrielanden moeten het als een morele plicht beschouwen de economische groei die van doorslaggevend belang is om de verhoging van de levensstandaard te stimuleren zonder daarbij de mens in het gedrang te laten komen noch het milieu dat de komende generaties zullen erven, op het spel te zetten.
Doch ook hier zijn daden nodig om de EU in staat te stellen consistent op te treden. Het Europees Parlement stelt u in dit verband voor om concrete doelstellingen af te bakenen, zoals het instellen van een raad voor duurzame ontwikkeling die zou kunnen worden belast met de coördinatie van de te nemen initiatieven.
U heeft zojuist de president van de Verenigde Staten ontvangen, en zijn bezoek, evenals dat van president Poetin in Stockholm, brengt ons bij de kwestie van de positie en de uitstraling van de Unie op het wereldtoneel. Mag ik in dit verband als Voorzitter van het Parlement een oproep aan u doen, opdat Europa doortastender de buitengewone kansen grijpt die het dankzij het einde van de Koude Oorlog heeft gekregen om de samenwerking aan te halen met de andere continenten waar Europa niet alleen benijd wordt, maar ook verwachtingen wekt en, denk ik, zeer geliefd is voor alles waar het voor staat.
In dit verband brengen het Europees Parlement, en ook ikzelf, met bewondering hulde aan de niet-aflatende inspanningen van de heer Javier SOLANA en de Europese commissarissen, overal daar waar spanningshaarden tot oorlog kunnen leiden. Andermaal kan het kruitvat op de Balkan elk moment ontploffen. Ik hoop van ganser harte dat het vredesplan van de president van de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië het land uit de huidige impasse haalt en ik heb het volste vertrouwen in onze vertegenwoordigers dat zij op beslissende wijze aan de uitvoering ervan zullen bijdragen. Dit geldt ook voor het Nabije Oosten waar de Europese Unie de laatste weken steeds nadrukkelijker aanwezig was dankzij de initiatieven van haar vertegenwoordigers en het groeiende bewustzijn van de partijen bij het conflict dat de EU een rol kan spelen bij het zoeken naar een oplossing voor deze dramatische situatie. Het moment is gekomen om op basis van het rapport-MITCHELL een gezamenlijke missie van de EU en de Verenigde Staten naar dit gebied te sturen. Een dergelijke missie zou mijns inziens in de lijn liggen van de verklaring van de EU en de VS van gisteren. Het is zeer belangrijk dat de VS en de EU hebben besloten om in het Nabije Oosten en op de Balkan samen stappen te ondernemen om te trachten de partijen bij het conflict ervan te overtuigen het geweld te beëindigen en de politieke dialoog te hervatten.
Sedert ik Voorzitter van het Europees Parlement ben, heb ik overal ondervonden dat ten aanzien van de Europese Unie grote verwachtingen worden gekoesterd en dat deze alleen maar toenemen.
De politieke, technische en administratieve middelen moeten echter op deze positieve verwachtingen en onze eigen ambities afgestemd zijn, wil Europa zijn eigen plaats innemen in de nieuwe wereld die is ontstaan na het einde van de Koude Oorlog, en om te voorkomen dat deze nieuwe wereld nog slechts rond één pool draait.
De waarheid gebiedt mij uw aandacht te vestigen op een bepaalde logheid en traagheid, ja zelfs ambivalentie bij de voorbereiding, tenuitvoerlegging en follow-up van onze verdragen die met derde landen worden gesloten of gepland, alsmede op een zekere teleurstelling waartoe dat aanleiding geeft.
Deze twijfel heb ik zowel gevoeld in Midden- en Zuid-Amerika als in Zwart Afrika, het Nabije Oosten en de Maghreb. Ik vind dan ook dat onze instellingen in de nabije toekomst hierbij uitvoerig moeten stilstaan.
Ik dank u en sta te uwer beschikking voor elke reactie van uw zijde in de tijd die ons voor deze dialoog rest.
|
|
|
|
|
|
EN FR