Αναζήτηση

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ) αποτελεί ένα σημαντικό μέσο συμμετοχικής δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που επιτρέπει σε ένα εκατομμύριο πολίτες της ΕΕ διαμένοντες τουλάχιστον στο ένα τέταρτο των κρατών μελών, να καλούν την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση νομικής πράξης για την εφαρμογή των Συνθηκών της ΕΕ. Από την έναρξη εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 211/2011, ο οποίος ορίζει λεπτομερείς διαδικασίες και προϋποθέσεις σχετικά με την ΕΠΠ, τρεις πρωτοβουλίες έχουν υποβληθεί επιτυχώς στην ...

Οι καταστροφικές επιπτώσεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η συνεχής απειλή μιας αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης κατέστησαν τη γαλλογερμανική συμφιλίωση βασική προτεραιότητα. Η κοινή εκμετάλλευση των βιομηχανιών άνθρακα και χάλυβα από έξι ευρωπαϊκές χώρες, η οποία θεσπίστηκε με τη Συνθήκη των Παρισίων το 1951 αποτέλεσε το πρώτο βήμα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Οι Συνθήκες της Ρώμης του 1957 ενίσχυσαν τις βάσεις αυτής της ολοκλήρωσης και ενδυνάμωσαν την ιδέα ενός κοινού μέλλοντος για τις έξι ευρωπαϊκές ...

Μέσω της εκτέλεσης των διαφόρων λειτουργιών του, το Κοινοβούλιο διαδραματίζει πλήρως τον θεσμικό του ρόλο στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών. Ο σεβασμός των δημοκρατικών αρχών σε ενωσιακό επίπεδο εξασφαλίζεται μέσω της συμμετοχής του στη νομοθετική διαδικασία, των εξουσιών που διαθέτει σε σχέση με τον προϋπολογισμό και τον έλεγχο, της συμμετοχής του στην αναθεώρηση των Συνθηκών, καθώς και του δικαιώματος να παρίσταται ενώπιον του Δικαστηρίου.

Το παρόν θεματολογικό δελτίο περιγράφει το πλαίσιο και τις κυριότερες διατάξεις της Συνθήκης της Λισαβόνας. Στόχος είναι να παρασχεθεί το ιστορικό πλαίσιο που οδήγησε στη δημιουργία αυτού του πλέον πρόσφατου θεμελιώδους κοινοτικού κειμένου μέσα από τα κείμενα που προηγήθηκαν. Οι ειδικές διατάξεις (με αναφορές στα άρθρα) και οι επιπτώσεις τους στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης επεξηγούνται λεπτομερέστερα στα θεματολογικά δελτία που ασχολούνται με συγκεκριμένες πολιτικές και ζητήματα.

Οι κύριες εξελίξεις των αρχικών συνθηκών αφορούσαν τη δημιουργία των ιδίων πόρων της Κοινότητας, την ενίσχυση των εξουσιών του Κοινοβουλίου επί του προϋπολογισμού, τις εκλογές των ευρωβουλευτών μέσω άμεσης και καθολικής ψηφοφορίας και τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος. Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, που άρχισε να ισχύει από το 1986, επέφερε ουσιαστικές αλλαγές στη Συνθήκη της Ρώμης και ενίσχυσε την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μέσω της δημιουργίας μιας μεγάλης εσωτερικής αγοράς.

Η Συνθήκη της Νίκαιας προετοίμασε μόνο εν μέρει την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις σημαντικές διευρύνσεις προς την Ανατολή και τον Νότο το 2004 και το 2007. Εν συνεχεία των ζητημάτων που θέτει η δήλωση του Λάκεν, η Συνέλευση για το μέλλον της Ευρώπης επιχείρησε επομένως να δημιουργήσει μια νέα νομική βάση για την Ένωση με τη μορφή της συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος για την Ευρώπη. Λόγω των αρνητικών δημοψηφισμάτων σε δύο κράτη μέλη, η συνθήκη αυτή δεν κυρώθηκε.

Το Συμβούλιο αποτελεί το θεσμικό όργανο που, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εγκρίνει τη νομοθεσία της ΕΕ μέσω κανονισμών και οδηγιών και καταρτίζει αποφάσεις και μη δεσμευτικές συστάσεις. Στους τομείς των αρμοδιοτήτων του, λαμβάνει τις αποφάσεις του με απλή πλειοψηφία, ειδική πλειοψηφία ή ομοφωνία, ανάλογα με τη νομική βάση των πράξεων που χρειάζονται την έγκρισή του.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών, παρέχει την αναγκαία ώθηση για την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ορίζει τις γενικές πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής είναι επίσης μέλος χωρίς δικαίωμα ψήφου. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απευθύνεται προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην αρχή των συνεδριάσεών του. Η Συνθήκη της Λισαβόνας θέσπισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ως θεσμικό όργανο της Ένωσης και του προσέδωσε ...

Η Επιτροπή είναι το θεσμικό όργανο της ΕΕ που έχει το μονοπώλιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας και σημαντικές εκτελεστικές εξουσίες σε τομείς όπως ο ανταγωνισμός και το εξωτερικό εμπόριο. Πρόκειται για το κύριο εκτελεστικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνίσταται σε ένα σώμα μελών που απαρτίζεται από έναν Επίτροπο ανά κράτος μέλος. Η Επιτροπή προεδρεύει στις επιτροπές που είναι αρμόδιες για την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ. Το πρώην σύστημα της επιτροπολογίας έχει αντικατασταθεί από νέα νομικά ...

Η διαδικασία λήψης αποφάσεων στην κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, καθώς και σε διάφορους άλλους τομείς, όπως είναι η ενισχυμένη συνεργασία, ορισμένοι διορισμοί και η αναθεώρηση συνθηκών, διαφοροποιείται από τη διαδικασία που επικρατεί στη συνήθη νομοθετική διαδικασία. Στους τομείς αυτούς, το κυρίαρχο γνώρισμα είναι η σημαντικότερη συνιστώσα της διακυβερνητικής συνεργασίας. Η πρόκληση της κρίσης του δημόσιου χρέους προκάλεσε την αυξημένη χρήση τέτοιων μηχανισμών λήψης αποφάσεων, ιδίως ...